Απαγορευμένος στην Ελλάδα και έχοντας μόλις φυγαδευτεί στο εξωτερικό, το 1970 ο Μίκης Θεοδωράκης κυκλοφορεί στο Λονδίνο έναν δίσκο που αποτέλεσε ορόσημο για τον αντιδικτατορικό αγώνα. Η Κατάσταση Πολιορκίας, έργο αμιγώς πολιτικό, έντυσε ένα ποίημα της Ρένας Χατζηδάκη που γράφτηκε κατά την 4μηνη παραμονή της στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ (το ψευδώνυμο Μαρίνα χρησιμοποιήθηκε για λόγους προφύλαξης). Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1968 στο Roundhouse του Λονδίνου και δύο χρόνια μετά κυκλοφόρησε επίσημα, σε ενορχήστρωση Γιάννη Μαρκόπουλου και Εύδωρου Δημητρίου.

Πρόκειται για ένα ορατόριο μετασυμφωνικής μουσικής σε τρία μέρη, χαρακτηριστικό δείγμα αυτού που ο συνθέτης ονόμασε «τραγούδι-ποταμός», ενός μεγάλου τραγουδιού δηλαδή που σπάει της φόρμες της λαϊκής μουσικής διατηρώντας το μελωδικό της υλικό. Ένα ρετσιτατίβο (απαγγελία), που ακολουθεί τη μελωδία και το ρυθμό του προφορικού λόγου, όπως συμβαίνει συχνά στην κλασική όπερα.

Σε αυτό το νέο πεδίο, ο Θεοδωράκης τα καταφέρνει περίφημα. Ιδίως στο τελευταίο μέρος («Ο χρόνος παραμορφώθηκε») με τις συνεχείς αλλαγές στο ρυθμό και τις επιρροές από την εκκλησιαστική μουσική, φτάνει σε μια από τις συνθετικές του κορυφές. Λίγο νωρίτερα, στο δεύτερο μέρος («Μακριά, πολύ μακριά»), ο Αντώνης Καλογιάννης αφήνει τη δική του στάμπα, δίπλα στην ήδη καταξιωμένη Μαρία Φαραντούρη.

Από το επιβλητικό μαύρο εξώφυλλο με την πόρτα της φυλακής ως το επιβλητικό σκοτάδι της ίδιας της μουσικής, η Κατάσταση Πολιορκίας είναι ένα έργο δύναμης, το οποίο αναπτύσσει περεταίρω ένα ύφος που είχε παρουσιαστεί στη Ρωμιοσύνη. Η απομάκρυνση του Θεοδωράκη από τη λαϊκή μουσική, βέβαια, το κάνει λιγότερο «φιλικό» από τα άλλα σημαντικά άλμπουμ του.